Strategische stad in de Tachtigjarige oorlog
Groenlo, stad van historie en vertier
Ook wel Grolle, Grünloh, Grol, Grollo genoemd – werd gesticht rond het jaar 610 en kreeg in 1277 stadsrechten. De naam Groenlo komt van “groen bos”. De stad is vooral bekend vanwege haar roemruchte verleden. De Tachtigjarige Oorlog tegen de Spanjaarden in de 16e en 17e eeuw heeft diepe sporen achtergelaten. Met name in en om Groenlo is er hevig strijd gevoerd. Ter verdediging van de stad zijn vestingwerken aangelegd, zowel in en direct om de stad. Groenlo was dan ook een beducht bolwerk. De stad werd tijdens die oorlog door de Spanjaarden bezet. Op 19 augustus 1627 ontzette Prins Frederik Hendrik Groenlo na insluiting door een circumvallatielinie. Wie nu Groenlo bezoekt kan kennis maken met een stad waar de historie opnieuw tot leven is gebracht. Het stratenpatroon in de binnenstad met de stadsgracht is onmiskenbaar dat van een vesting. Er zijn replica’s van de kanonnen op de stadswallen geplaatst. Om de twee jaar wordt de historie letterlijk tot leven geblazen. De Slag om Grolle wordt nagebootst en brengt de geschiedenis dichterbij. Het roemrijke verleden wordt dan weer tastbaar. In Groenlo zijn vele historische gebouwen gerestaureerd en de grachten en bastions zijn goed beleefbaar. Het centrum van Groenlo, met de Markt als uitgangspunt, heeft het karakter van een kleinschalig en knus centrum met plaats voor de dagelijkse boodschappen.
Slag om Grolle
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) wordt de strijd van de opstandige staten der Nederlanden tegen Spanje geleid door achtereenvolgens Willem van Oranje en zijn zonen Maurits en Frederik Hendrik. De Achterhoek, maar ook grote delen van Brabant, Limburg en Overijssel, zijn in de tweede helft van de 17e eeuw het strijdtoneel van de Tachtigjarige Oorlog. Hier is dan ook absoluut geen sprake van een Gouden Eeuw. En de overwegend katholieke bevolking van deze streken zat dan ook echt niet te wachten om ‘bevrijd’ te worden door de legers van de prins. Tijdens de Slag om Grolle wordt de belegering van het stadje ‘Grol’ in de zomer van 1627 herbeleefd. Op 20 juli 1627 komt namelijk het Staatse leger onder leiding van prins Frederik Hendrik voor ‘de starcke stadt Groll’. Een gebeurtenis die de stad even, maar heel nadrukkelijk, in het middelpunt van de vaderlandse geschiedenis brengt.
Wanneer de Tachtigjarige Oorlog uitbreekt in 1568 blijft het in eerste instantie tamelijk rustig in de Achterhoek. In 1578 sluiten de Staten van Gelderland zich bij Oranje aan. Groenlo is vanaf dat moment dus Staats.
1568 – 1578 Omdat de stad door de Staatse troepen onbezet is gelaten gaat de vesting in 1580, zonder noemenswaardige strijd, over in Spaanse handen. Over de kwetsbare stadsmuren wordt een aarden wal aangelegd.
1580 – 1595 Op 14 juli 1595 kwam prins Maurits voor de stad. De prins is echter genoodzaakt zijn belegering al op 24 juli af te breken omdat duidelijk wordt dat de veldheer Mondragon met een groot Spaans leger richting Grolle trekt.
1595: eerste poging Maar niet voor lang: op 1 september 1597 keert Maurits terug voor de vesting. Na een felle strijd is de Spaanse bezetting op 26 september genoodzaakt zich aan de prins over te geven. Daarmee komt Grolle in Staatse handen.
1597: Grolle in Staatse handen.
1609 – 1621: Twaalfjarig bestand
1627: In juli begint Prins Frederik Hendrik met het bouwen van de circumvallatielinie. Na een felle strijd wordt op 19 augustus 1627 de Stad Grol heroverd op de Spanjaarden en is de stad weer in Staatse handen.
Re-enactment Slag om Grolle
De volgende Slag staat gepland in oktober 2027. Gedurende drie dagen en nachten gaat heel Groenlo terug naar het jaar 1627 en kun je als bezoekers een boordevol programma verwachten. Overdag is de gehele binnenstad autovrij en zijn straten gevuld met historische ambachten, muziek, theater en marktkramen. Ook zijn er diverse kinderactiviteiten, kun je heerlijk eten in stijl en aanschouw je de veldslag die hier 4 eeuwen geleden plaatsvond.
Grolse wanten; sinds 2017 opgenomen in het Nationale inventaris van immaterieel erfgoed.
Het “Grolse Hansken” is enorm populair. Naast het Grolse kanon en het Grolsche bier heeft Groenlo nog een zeer bekend product van eigen bodem namelijk de Grolse wanten. Volgens de overlevering hebben de Grolse wanten al een lange traditie mogelijk zelfs al uit de tijd van Prins Frederik Hendrik (1627). Hoe ze uiteindelijk in Groenlo terechtgekomen zijn is niet bekend, wat wel zeker is dat ze in de tweede helft van de 19e eeuw werden gebreid door herders die rond Groenlo hun schapen hoedden. Ze werden daarom ook wel scheepers-hansken genoemd. In Groenlo en omgeving worden ze al minstens 150 jaar met de hand gebreid.De belangrijkste kenmerken van de Grolse wanten zijn:– De achtpuntige ster in de originele kleuren blauw en wit. Sommige mensen beweren dat met de sterren de bastions en ravelijnen van de oude vesting Groll voorstellen. Met het blok in het midden wordt de loop van de Groenlose stadsgracht bedoeld. Ooit liep er een dubbele gracht om Groenlo. Vandaar twee blokken.– Het randje met de rood / blauwe blokjes– De wanten worden met de hand gebreid van zuivere wol. Er zijn diverse namen voor de wanten uit Groenlo: Grolse wanten, Grolse hansken, Scheepershansken en Voeshansken (vuistwanten).Vaak worden de wanten aangezien voor Scandinavisch breiwerk, maar ze zijn typisch Achterhoeks.
Bij de VVV in Groenlo ligt een grote verzameling van Grolse wanten producten.
Grolsch
Het begint allemaal op 11 mei 1615, als Willem Neerfeldt een pand in Grol (Groenlo) koopt voor de start van een brouwerij. Eén van zijn brouwers, Peter Kuijper, zou later bekend worden als dé grondlegger van het Grolsch bier. Peter Kuijper trouwt met Jenneken, de dochter van Willem Neerfeldt. Uit de overlevering blijkt dat Peter een hartstochtelijke passie heeft voor het brouwen van het lekkerste bier. Hij tracht namelijk de hand van Jenneken te winnen. Alleen door met haar te trouwen, kan hij de brouwerij overnemen, want deze moet in de familie blijven.
Het verhaal gaat dat hij drie maal is afgewezen, omdat zijn bier nog niet perfect is. Pas als hij erin slaagt het ultieme bier met twee hopsoorten te brouwen, stemt ze toe met hem te trouwen.In 1676 wordt Peter Kuijper gekozen tot Gildemeester van het brouwersgilde in Grol (Groenlo).Peter bezit namelijk een geweldig talent voor het brouwen van bier en hij weet zijn vakmanschap te perfectioneren. In 1684 overlijdt Peter Kuijper als een vermogend man. Zijn familie zet de brouwerij voort, die tot 1876 in hetzelfde pand aan de Kevelderstraat Grol gevestigd blijft. De brouwerij gaat over van zoon op zoon, totdat in 1806 een dochter Kuijper trouwt met een Harperink. De naam van de eigenaar verandert daarmee in Harperink.
De brouwerij krijgt bekendheid onder de naam ‘De Klok’. De herberg ‘De Lange Gang’ is tot in de 20e eeuw in beheer geweest van de familie Harperink. Daar wordt tot op de dag van vandaag natuurlijk trots het Grolsche bier geschonken. Omdat de vraag naar het Grolsche bier blijft groeien wordt er in 1876, net buiten de stadswallen van Groenlo, een tweede brouwerij gebouwd. Deze brouwerij draagt ook de naam ‘De Klok’ en is gevestigd aan de Eibergseweg. In Groenlo wordt, tot aan de opening van de nieuwe brouwerij in Boekelo (bij Enschede), Grolsch bier gebrouwen. In 1998 wordt het besluit genomen voor de bouw van een nieuwe brouwerij, die de locaties in Enschede en Groenlo zal vervangen. De eerste steenlegging vindt plaats op 30 mei 2002.
In 2004 is de nieuwe brouwerij gereed en wordt het eerste Grolsch bier gebrouwen: volgens 400 jaar oude traditie, maar met de modernste technologie. De brouwerij behoort dan tot de meest geavanceerde brouwerijen ter wereld en is zeer efficiënt en milieuvriendelijk. In 2004 wordt de bierbrouwerij in Groenlo gesloten en gesloopt.
Laat je adviseren en inspireren bij het VVV Inspiratiecentrum! Je bent van harte welkom op Kevelderstraat 1 of bel met ons op 0544-461247 of stuur ons een mail op info@vvvgroenlo.nl
